Schelpenexperiment

Een heuvel van schelpen op Swifterkamp?

In de zomer van 2021 is er op het terrein van Swifterkamp een wetenschappelijk experiment gestart! Dr. Jos Kleijne, werkzaam bij het Groninger Instituut voor Archeologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, doet (met financiële ondersteuning van de EU en praktische ondersteuning van Hester Kamstra en Steven van Ens, beiden van de Werkgroep Experimentele Archeologie Groningen) onderzoek naar prehistorische shell middens: afvalhopen die voor een groot deel uit lagen schelpen bestaan. Deze afvalhopen worden op talloze plekken langs de Europese kust ontdekt, en dateren vooral uit de tijd van jager-verzamelaars en vroege boeren.
Om meer te weten te komen over de mensen die de bergen afval hebben gecreëerd, worden stukjes uit de schelpenhoop, met slijpplaatjes, onder de microscoop bekeken. Deze manier van onderzoek (ook wel bodemmicromorfologie genoemd) kan bijvoorbeeld laten zien in hoeveel fasen een shell midden is ontstaan. Het bestuderen van de gebroken schelpen in een afvalhoop zou bovendien iets kunnen zeggen over de bereidingswijze van schelpen in de prehistorie, en over de mogelijkheid dat mensen of dieren over de afvalresten heen zijn gelopen.

Hier komt Swifterkamp in beeld, als perfect terrein voor een experiment in het bereiden van de schaaldieren (gewone Zeeuwse kokkels) en belopen van het overblijvende schelpenafval. Omdat de bereidingswijze mogelijk invloed heeft op de manier waarop ze breken, zijn twee verschillende methodes gebruikt: 4 kilo kokkels is gekookt in water, en eenzelfde hoeveelheid is daarna in hete as geroosterd. Na deze gigantische schelpenmaaltijd is van de lege schelpen een kleine afvalhoop gemaakt, die op een specifieke manier (1500x, over één helft) belopen is; de andere helft blijft intact als vergelijkingsmateriaal. Ten slotte zijn er, voor het microscopische onderzoek, bodemmonsters uit deze moderne midden genomen.

Het experiment wordt nu een jaar met rust gelaten om te kijken wat de invloed van de natuur op een schelpenhoop is: komen er nu nog dieren langs? Of gaan er specifieke planten op groeien? Volgende zomer zullen opnieuw bodemmonsters van de Swifterkamp shell midden worden genomen. Deze worden daarna vergeleken met monsters uit prehistorische schelpenhopen.